Zo ga je om met schermtijd volgens kinderpsychiater Lieve Swinnen
Opgeslorpte uren en andere risico’s
Het valt op dat kinderen jonger en jonger met schermpjes bezig zijn. Zelfs de kleinsten kunnen al swipen. Vroeger was de vraag regelmatig: hoeveel tv mogen mijn kinderen kijken? Nu gaat het vooral over andere schermen en gamen. Ouders nemen snel uitspraken als ‘mijn zoon is verslaafd’ in de mond’. Wel, 99 % is niet verslaafd.
Maar veel jongens zijn heel veel aan het gamen, en veel meisjes zijn heel actief op sociale media. Gaandeweg vaak ten koste van hobby’s en sociaal contact. Andere gevaren zijn cyberpesten, sexting, supergewelddadige beelden te zien krijgen, en obesitas. Sommige kinderen – gelukkig maar een kleine groep met al een explosieve aanleg – worden agressiever door te veel virtueel te leven.
“De grootste maatstaf voor een gezond schermgebruik is niet wat kinderen online doen, maar wat ze daarbuiten niet meer doen …”
Lieve Swinnen, kinderpsychiater
Tips voor een gezond evenwicht tussen online en offline
Mijn favoriete quote, en tevens tip 1: “Meten is weten.”
Hoe vaak en hoelang ben je bezig met gamen, filmpjes delen, series kijken, Facebookposts maken … En wil je daar zoveel tijd en energie in stoppen? Gaat het ten koste van de verbinding met de mensen rondom je? Vind je het erg dat je dochter of zoon niet sport of niet naar de jeugdbeweging gaat? Samen concreet naar het schermgedrag binnen het hele gezin durven kijken is een eyeopener. En het begin van nieuwe, meer gebalanceerde keuzes en afspraken.
Tip 2: Geen enkel schermpje kan jou als ouder of een leerkracht vervangen.
Kinderen hebben ook menselijk contact nodig: gesprekken, een waarderende blik, een glimlach, knuffels én grenzen. Likes krijgen op Facebook of Instagram is leuk, maar wat via deze weg kapot kan, is groter. De sleutels voor een gezond leven online: (zelf)respect, doseren en relativeren. Ga hierbij als ouder alsjeblieft weer geloven in je eigen gezond verstand en opvoedkracht. Maak je niet te afhankelijk van wat specialisten en het internet zeggen.
Tip 3: Praten met elkaar en problemen oplossen doe je niet via sociale media, sms of mail.
We zijn ons er niet altijd bewust van, maar via een schermpje komt een boodschap harder binnen. De ontvanger hoort geen intonatie. En zonder oogcontact ligt ontpersoonlijking op de loer. De verzender gaat soms te ver en te snel. We denken te weinig na over de boodschap die we brengen en hoe we dat doen. We vergeten soms dat we met mensen bezig zijn. Ga dus weer samen aan tafel zitten.
De digitale wereld brengt ook veel goeds mee
Digitale borden in scholen maken leren interactiever en dus leuker. Het internet is een oneindig interessante ontdekkingstocht. We beluisteren moeiteloos muziek uit alle windstreken. We lachen met grappige filmpjes en doen gratis knutselideeën op. Online hou je ook makkelijk contact met vakantievriendjes of familie die verhuisde. En je hebt een groot publiek voor je zelfgemaakte foto’s. Kortom: volop ontspanning en amusement. We hoeven het dus niet te negatief te bekijken of er bang voor te zijn. Het hoort bij onze tijd. Maar zoals bij alles geldt: te veel is niet goed, te weinig ook niet.
Het is een én-én-verhaal
Ontwikkelen en vrienden maken doe je op verschillende manieren. Dus ook via beweging, spel, creatief zijn en live interactie met anderen. Een boek lezen heeft ook zijn voordelen: het stimuleert je fantasie en de traagheid brengt je tot rust.
De educatieve waarde van online spellen en apps wordt overschat. Gamen is leuk. Maar veel gamen maakt je vaardig in gamen. Het versnelt je reactievermogen en verscherpt je inzicht in een spel. Maar het helpt niet voor je algemene ontwikkeling. Ook belangrijk: voldoende tijd overhouden om huiswerk te maken, en leren focussen.
We moeten ons er bewust van zijn dat te veel op schermen bezig zijn een verarming is. Onder de twee jaar is het sowieso niet nodig. Voor peuters is vijf minuten per dag genoeg. Zij kunnen tweedimensionale beelden toch nog niet vertalen naar 3D. Dus waar zijn we dan mee bezig?
“Kinderen hebben ook menselijk contact nodig: gesprekken, een waarderende blik, een glimlach, knuffels én grenzen.”
Lieve Swinnen, kinderpsychiater
Schermouders
Mindfulness en alles wat ermee te maken heeft, werd niet zomaar populair. We zijn met zijn allen overprikkeld en te snel afgeleid. Denk maar aan de toename van verloren kinderen op het strand vorige zomer, omdat ouders te veel met hun neus in hun smartphone zaten … Het is aan de volwassenen om het voorbeeld te geven. De generatie jonge ouders van nu – dertigers – is groot geworden met schermpjes. En kinderen kopiëren nu eenmaal het gedrag van volwassenen.
Gewoontes ombuigen
In mijn wachtzaal liggen er strips, boeken en spelletjes. Dat een ouder mee gaat zitten spelen of lezen, helpt. Thuis met een schermloos gezin aan tafel zitten is ook een pak gezelliger. Het is een kwestie van gewoontes ombuigen die er snel insluipen bij ons allemaal. Zes jaar geleden had ik geen computer in de praktijk. Dat veranderde met de elektronische dossiers. Ik betrapte mezelf erop dat ik meer en meer mijn mailbox checkte terwijl een kind op mijn vraag een tekening maakte aan mijn bureau. Ik zag ook dat de kinderen dit meteen merkten, en het niet fijn vonden. Dus ben ik dit aan het afleren. Mijn smartphone blijft tijdens sessies sowieso in mijn handtas, op stil.
Meer lezen?
#Help! Mijn kind leeft online
Gids voor ouders en andere opvoeders
Door Lieve Swinnen en Stefaan Lammertyn, uitgegeven bij Van Halewyck (ISBN 978-94-6131-623-3).
